Een Experience, een Biënnale en een Atelier. Dat zijn de drie programmaonderdelen van Van Gogh Homeland. Een combinatie van een hoofdattractie en een reeks van bezoekbare landmarks die de komende jaren verspreid over Brabant verrijzen. De Biënnale staat als eerste gepland, mogelijk al in 2025. In Midden-Brabant, met Tilburg als middelpunt. Het stadsforum en de oostflank van de gemeente lijken hiervoor de geschikte plekken te zijn. Ook het Atelier krijgt zijn plek in Tilburg, in hartje centrum. Joost Melis, directeur stichting Van Gogh Homeland en Marc Meeuwis, directeur Marketing Tilburg vertellen vol passie over dit ambitieuze meerjarenproject.
Geïnspireerd door Van Gogh
“Een belevenis met betekenis”. Zo typeert Joost Melis Van Gogh Homeland. “We willen bewoners en bezoekers van de provincie op een toegankelijke en attractieve manier betrekken bij de grote uitdagingen van onze tijd. Door niet alleen te vertellen, maar ook te laten ervaren. Want door klimaatverandering, beschikbare ruimte en allerlei wet- en regelgeving staat de Brabantse leefomgeving flink onder druk. Met bundeling van kennis van architectuur, landschapsontwerp, duurzaamheid en gastvrijtijdsdomein zoeken we een gezonde balans tussen idylle en vooruitgang voor het Brabantse landschap waar Vincent van Gogh 150 jaar geleden zijn inspiratie vond. Dit doen we dan ook vanuit de geest van Nederlands grootste meester.”
Experience, Biënnale, Atelier
Drie programmaonderdelen. Wat gaat er precies gebeuren? Joost: “Van Gogh Homeland Experience staat gepland voor 2027. Dit wordt een permanente hoofdattractie met nog nooit vertoonde belevingstechnologie waar het publiek door de ogen van Vincent zijn homeland ervaart. Hier wordt de verbinding gelegd tussen het Brabant van 150 jaar geleden en het Brabant van nu. De Experience wordt in samenwerking met de Efteling ontworpen. We streven naar een kwart miljoen bezoekers per jaar.
Van Gogh Homeland Biënnale blikt niet terug maar kijkt juist vooruit. Het wordt een tweejaarlijkse expo die ons laat nadenken over de vraag: Hoe gaat het (nu) met Brabant? Met ons Homeland? Telkens in een andere Brabantse regio en met zeven thema’s: groen & biodiversiteit, water, mobiliteit, landbouw, stedelijkheid, industrie en menselijkheid.”
“De Experience en de Biënnale ontwikkelen we vanuit het Van Gogh Homeland Atelier. In dit kennis- en maaklab werken we in co-creatie met bewoners, onderzoekers van Tilburg University, creatieve denkers en makers aan de vraag: hoe kan het vrijetijdsdomein met beleving en verbeeldingskracht bijdragen om mensen écht in beweging te krijgen voor de grote transities? In het atelier komen creatieve sessies, lezingen en een interactieve maquette waarmee je de voortgang van het project kunt volgen. We schrijven een prijsvraag uit voor innovatieve ideeën. De winnende inzendingen krijgen een podium op de Biënnale.”
Vincent in Tilburg
De link met Tilburg is logisch. Vincent van Gogh heeft anderhalf jaar in Tilburg gewoond en op school gezeten. In september 1866 kwam hij als dertienjarige vanuit Zundert naar Tilburg. Hij trok in bij een kosthuis op het huidige Annaplein en kreeg tekenles op de Rijks HBS Koning Willem II. Dit gebouw is nu het Paleis-Raadhuis waarin onder meer Vincents Tekenlokaal voor kunsteducatie en tekentalentontwikkeling is gehuisvest.
In 2022 heeft MVRDV een studie verricht naar geschikte locaties voor Van Gogh Homeland. Uit deze verkenning zijn voor de Biënnale in het buitengebied de oostflank en in het centrum het Stadsforum en meer specifiek het Paleis-Raadhuis naar voren gekomen.
Marc Meeuwis licht toe: “Van Gogh Homeland appelleert helemaal aan het DNA van Tilburg als stad van makers: sociaal, experimenteel en creatief. We zijn trots op onze identiteit. In de aanloop naar de Biënnale zetten we het erfgoed van Vincent van Gogh in de spotlights en maken we de verbinding met de uitdagende gebiedsopgaven die we in Tilburg hebben. Met Van Gogh Homeland brengen we hier op een toegankelijke manier versnelling in aan. We zoeken aansluiting bij bestaande hotspots en nieuwe groene initiatieven, en betrekken er nadrukkelijk ook jongeren bij.”
“De weg ernaar toe is wat mij betreft net zo interessant als de Biënnale zelf”, vervolgt Marc. “Uiteindelijk willen we dat er landmarks achterblijven die bijdragen aan een gezonde balans tussen wonen, werken, studeren en leven, oftewel de brede welvaart. De biënnale en het atelier zijn bovendien de aanjagers van een kralensnoer van meerdere inspirerende iconische Van Gogh Homeland locaties in Brabant.”
Stad en natuur; natuur en stad
Als conservator geeft het gerenommeerde architectenbureau MVRDV de eerste Biënnale vorm. Architect en medeoprichter Winy Maas stelt in het programmaboek Van Gogh Homeland: “Het wordt een buitenexpositie van enkele weken, vol interventies en tijdelijke installaties met typisch Brabantse landschapselementen. Bezoekers gaan op een avontuurlijke expeditie langs tijdelijke superduinen, tuinbouwtorens, regenkamers, leemputten en heidewoningen.”
‘Bij de klimaatopgaven moet je groot durven denken,’ zegt Winy Maas. “We houden de bezoekers geen moralistische boodschap voor, maar laten ze klimaatverandering voelen. Onze toekomstopgave ligt in de vervlechting van stad en natuur en van natuur en stad. We moeten hierbij open staan voor een kritische bejegening van elkaars idealen.”
Derde publiekstrekker
Van Gogh Homeland geeft invulling aan de lang gekoesterde ambitie van initiatiefnemer Midpoint Brabant voor een derde publiekstrekker in Brabant. Joost: “Vijf jaar geleden startten we met het idee dat het een attractie met diepgang moest worden. Een betekenisvol verhaal dat echt beklijft. Boeiend voor inwoners van Brabant én bezoekers. Uiteindelijk wordt het niet een park met een hek eromheen, maar een reeks belevingslocaties verspreid over Vincent’s geboortegrond Brabant. Je hebt al het Van Gogh Nationaal Park en de Van Gogh Foundation. Met Van Gogh Homeland voegen we hier een nieuw hoofdstuk aan toe.”
Financiering
Van Gogh Homeland wordt ontwikkeld met publiek-private middelen. Een private partij doet de realisatie en exploitatie van de Experience. De ontwikkeling en realisatie van de biënnale vindt vooral plaats in co-creatie, met publiek-private partijen. Daarnaast zoekt de stichting Van Gogh Homeland fondsen voor aanvullende financiering. Joost: “Bedrijven die investeren in de biënnale krijgen een uniek podium waarop zij samen met andere partijen kunnen laten zien hoe zij naar de toekomst kijken en willen bijdragen aan het Brabant van morgen!”
Van Gogh Homeland is een initiatief van Midpoint Brabant en Stichting Van Gogh Homeland, en wordt gerealiseerd door MVRDV in partnership met gemeente Tilburg, de Efteling en Libéma. De provincie Noord-Brabant faciliteert de ontwikkeling van het plan.
Bron: Midpoint Brabant
